|
سامانه آموزش دروس اول دبیرستان
|
||
|
12 / 12 / 1390برچسب:, :: 11:30 :: نويسنده : پرهام حیدری درس 13
در امواج سند نكته ها : شعر در امواج شاعرانه ي دلاوري و پايداري جلال الدين خواندم شاه در كناره ي رو دسته است و در مقابل هجوم سربازان مغول ، با توجه به اين مضمون در امواج سند، سروده ي «وطني» است، سراينده ي شعر دكتر مهدي حميدي است (1293 تا 1365) اصل شعر 68 بيت است كه گزيده اي از آن در 42 بيت در كتاب درسي آمده است. خودآزمايي 13 :
1 – شاعر در دو بيت اول ، غروب خورشيد را به تصوير كشيده است، اين غروب بيانگر چيست؟
شاعر در آغاز اين سروده ، فضاسازي كرده و با توصيف خورشيدي كه در حال غروب است، نشان مي دهد كه قدرت، شكوه خوارزمشاهيان در آستانه ي از ميان رفتن است. 2 – در بيت هشتم، منظور از «آتش هاي ترك و خون تاريك» چيست؟ هجوم وحشيانه قوم مغول و كشتار ايرانيان 3 – جلال الدين موسرخي شفق چه چيزهايي ديد؟ او با خيره شدن به سرخي كناره ي آسمان هنگام غروب خورشيد آينده ي ايران را در نظر آورد و اينكه با گسترش دامنه هجوم مغول، ايرانيان قتل عام خواهند شد هم چنين قدرت و زندگي خود را در نظر آورد. 4 – در اين سروده، موج و رود به چه چيزهايي مانند شده اند؟ موج به نيش، كوه گران و سيماب (جيوه) مانند شده: رود سند نيز در يك مورد به سربازي پرشوروخروش مانند شده (خروشان، ژرف ....) به جاي ديگر، از آن به سد روان تعبير شده ، در موردي ديگر نيز رود سند با امواجش به اژدها تشبيه شده است. 5 – چرا جلال الدين تصميم گرفت زن و فرزندان خود را در رودخانه نيفكند؟ زيرا براي او مايه ي ننگ بود كه زن و فرزندانش اسير و برده مغول ها شوند همچنين در صورت شكست مي توانست به تنهايي و سوار بر اسب از طريق رود سند عقب نشيني كند. 6 – چنگيز كدام عمل جلال الدين را تحسين كرد؟ اين كه جلال الدين تا لحظه اي كه توانست ، پايداري و مبارزه كرد و پس از آن با شجاعت بسيار، با اسب به رود پرخروش سند زد و عقب نشيني كرد 7 – پيام اصلي درس چيست؟ آگاهي از اين كه گذشتگان براي حفظ اين سرزمين چه فداكاريهاي بزرگي كرده اند، و اينكه آرامش امروز ما نمره ي تلاش و از خود گذشتگي گذشتگان ماست ، پس ما نيز موظفيم در حفظ استقلال و سربلندي آن بكوشيم. 8 – چهار پاره با مثنوي چه تفاوتي دارد؟ مثنوي قالبي سنتي است كه در هر بيت آن، دو مصراع، قافيه اي مستقل دارند و اين قافيه در هر بيتي مي تواند تغيير كند. نمودار قالب مثنوي به صورت زير است: اما چهار پاره ي شعري است كه از چند دو بيتي تشكيل شده ، معني اين دو بيتي ها به هم مربوط است و معمولاً مصراع هاي زوج هر دو بيتي، هم قافيه اند بياموزيم 7 :
تعريف چهار پاره : ويژگيهاي چهارپاره : چهار پاره شعري است كه از چند بند هم وزن تشكيل شده / هر بند، شامل چهار مصراع است. / معمولاً مصراع هاي زوج هر بند، هم قافيه اند. طرح قرار گرفتن قافيه در چهار پاره به شكل زير است : شكل نام ديگرچهار پاره دو بيتي هاي پيوسته است چهار پاره پس از مشروطه در ايران ابداع شد. محتوي چهار پاره غنايي و اجتماعي است. فريدون مشيري، فريدون توّللي ، رشيد يا سعي و ملك الشعراي بهار، از شاعران معاصرند كه اشعاري در قالب چهار پاره سروده اند. فصل 6
درس چهاردهم - درآمدي بر ادبيات تعليمي درآمدي بر ادبيات تعليمي
نكته : مجموعه آثار كه موضوع آنها ، تعليم و آموزش است، ادبيات تعليقي ناميده مي شود.
ادبيات تعليمي از لحاظ محتوا به دو نوع تقسيم مي شود: الف – آموزش و تعليم مسائل اخلاقي و تربيتي ب – مسائل آموزشي و علمي بعضي از موضوعات محوري و اساسي ادبيات تعليمي نوع اول عبارت است از بهره گيري از فرصت ها ، محبت نسبت به پدر و مادر و همنوعان، تأكيد بر اجراي دستورهاي الهي و خودداري ازگناه و غفلت و دنيا پرستي در ادبيات تعليمي نوع دوم هدف شاعره نويسنده اين است كه موضوعات آموزشي را با روشي ساده و آسان به مخاطب بياموزد. بوستان ، گلستان ، قابوسنامه و كليكه و دمنه ، از نمونه هاي برجسته ادبيات تعليمي نوع اولند. «نصاب الصبيان» و گلشن راز از نمونه هاي ادبيات تعليمي نوع دومند. هنر و سخن : نكته ها
«قابوس نامه » تأليف «عنصرالمعالي، كيكاووس بن قابوس بن وشمگير» است و متعلق به قرن پنجم است. اين كتاب داراي 44 باب است. هدف و انگيزه عنصرالمعالي از تأليف اين كتاب، راهنمايي كردن فرزندش «گيلان شاه» و آشنا نمودن او بامسائل زندگي بوده است. با اين توضيح اين كتاب در زمره ي ادبيات تعليمي و از نوع اول است. امتيازات و ويژگيهاي قابوسنامه، صميمت و صداقت در سخن نويسنده، سادگي و گيرايي زبان، آوردن داستانهاي جذاب، و مربوط به موضوعات و وسعت اطلاعات ارائه شده در كتاب خودآزمايي درس :14
1- در نخستين جمله درس قابوس نامه، به «مغيلان» تشبيه شده است؟
انساني كه از فضيلت و شايستگي برخودار نيست و ديگران از او بهره نمي برند. 2 – با مراجعه به كتاب لغت، توضيح دهيد كلمه ي «مغيلان» از چه اجزايي تركيب شده و اعتقاد خرافي درباره آن چه بوده است؟ (مغيلان، مخفف «ام غيلان» ام + غيلان) و به معني مادر غولان است. اعراب باده نشين تصور مي كردند كه بوته هاي بزرگ خار، محل زاده شدن غول هاست. 3 – اصالت موروثي و اصالت اكتسابي دو گوهر ارزشمندند، اين دو درس چگونه بيان شده اند؟ از نظر نويسنده ، اصالت موروثي (گوهر اصل) امتياز هست اما به تنهايي كافي و با ارزش نيست. ارزش و اعتبار حقيقي انسان به فضيلت ها و شايستگي هائيست كه خود كسب مي كند (= گوهرهند) 4 – از نظر نويسنده ي قابوسنامه لازمه ي بزرگي چيست؟ «خرد و دانش» 5 – چه ضرب المثل هاي در مورد زبان و تأثير آن مي دانيد؟ به دو صورت اشاره كنيد. به عهده دانش آموز 6 – به نظر نويسنده تفاوت انسان با حيوان در چيست؟ آدمي در ده مورد با حيوانات تفاوت دارد، از جمه توانايي انديشيدن ، حفظ كردن ، سخن گفتن و ....... 7 – پنج مورد از تفاوت هاي نثر تاريخي را با نثر فارسي معيار بنويسيد؟ زفان / زبان . خو كن (خوبده) / داشته باشي (وادار كرده باشي) عادت كني (عادت دهي) / سخن به جايگاه و سخن نه بر جايگاه سخن به جا و سخن بي جا 8 – مقصود از «گوهر تن» در درس چيست؟ اصالت اكتسابي با شايستگي و فضيلت هايي كه هر كسي كسب مي كند كدام قبله ؟ خودآزمايي درس 14
1 – پسر كدام عمل پدر را نشانه ي عوض شدن قبله او دانسته است؟ تنظيم كردن ، به خاك افتادن و مؤدبانه ايستادن پدرش در مقابل خوارزمشاه كه در نظر او همانند ركوع و سجده و قيام بود. 2 – در اين حكايت ، چه چيزي عامل تنظيم در برابر خوارزمشاه عنوان شده است؟ حرص و طمع 3 – پيام اين حكايت چيست؟ انسان در صورتي مي تواند عزت و سربلندي خود را حفظ كند كه اسير حرص و طمع نباشد 4 – اين آيه را معني كنيد و بگوئيد با كدام بيت ارتباط معنايي دارد؟ اَفرأَيت من التّخَذَ الهُهُ هواهُ.... آيا آن كس را ديده اي كه هواي نفس خويش را معبود خود قرار داد . بيت آخر با اين آيه ارتباط معنايي دارد. كدام قبله ؟ معني اشعار بيت اول : شنيده اي كه شخص بسيار طمع كاري ، يك روز صبح زود به ديدار خوارزم شاه رفت. بيت دوم : چون به حضور پادشاه رسيد. در برابر او تعظيم كرد ( به ركوع رفت) سپس ايستاد و پس از آن به خاك افتاد و بر پاي خواست بيت سوم : پسرش گفت :اي پدر عزيز من مشكلي و سؤالي دارم . پاسخ آن را به من بگو بيت 4 : ديگر به من نگفته بودي كه قبله به طرف حجاز (مكه) است؟ چرا امروز به اين طرف نماز خواندي ؟ بيت 5 : به دنبال خواسته هاي دل نرو و از نفس حريصت پيروي نكن زيرا نفس راضي نمي شود. هر زماني به چيزي علاقمند مي شود و تور را به سويي مي كشاند. متاع جواني :
معاني اشعار : بيت 1 : روزي جواني به پيري گفت كه با اين وضعيت پيري، زندگيت چگونه مي گذرد
بيت 2 : پير به جوان گفت :در كتاب زندگي «پيري » براي تو كه اكنون جوان هستي كلمه ي ناشناس و مبهم است. معني اين كلمه را تنها زماني كه خودت پير مي شوي ، مي فهمي ». بيت 3 : بهتر است كه تو به توانايي هاي جواني ات فكر كني و از آن سخن بگويي، از من درباره دوره پيري و ناتواني مپرس بيت 4 : قدر ايام جواني را بدان و از آن به خوبي مراقبت و استفاده كن زيرا همچنان كه هر پرنده اي روزي از قفسي كه در آن اسير است، بيرون مي آيد، روزگاري هم زيبايي و شادابي و جواني از جسم و تن تو دور خواهد شد. بيت 5 : من در بازار زندگي ، كالا و سرمايه ي با ارزش جواني ام را رايگان و بي ثمر از دست دادم . تو اگر مي تواني از آن به خوبي استفاده كن بيت 6 : هر چقدر من بي اعتنايي كردم و جواني ام را در غفلت بسر بردم. دنيا بيشتر به من بي اعتنايي كرد. بيت 7 : روزگار، گنج با ارزش دوره ي جواني مرا ربود زيرا هنگامي كه بايد قدر جواني را مي دانستم و از آن به خوبي استفاده مي كردم، در غفلت و بي خبري بود. خود آزمايي : درس 14 متاع جواني
1 – چه واژه هايي در اين درس، استعاره «از جواني» است؟
مرغ زيبا، متاعي كه رايگان از كف رفته و گنج 2 – چرا پير از جوان مي خواهد كه درباره ي ناتواني سؤال نكند؟ زيرا وجود جوان، سرشار از نيرو و اميد به آينده است و با چنين ويژگيهايي نمي تواند احساس پير را در ايام پيري درك كند. 3 – قالب اين شعر چيست؟ چرا ؟ قطعه است زيرا واژه هاي قافيه، يعني زندگاني، نداني، ناتواني و .......و در مصراع هاي دوم آمده اند. 4 – قطعه ي زير را با درس مقايسه كنيد؟ در جواني به خويش مي گفتم / شير، شير است و اگر چه پير بود چون كه به پيري رسيدم دانستم / پير، پيراست اگر چه شير بود در هر دو شعر، به مقايسه ي دوره ي جواني و پيري پرداخته شده و به اين مضمون اشاره شده كه انسان در دوره جواني نمي تواند تصور روشن و درستي از دوران پيري داشته باشد، ضمناً توصيه شده كه جوان از غفلت و غرور بپرهيزد، قدر جواني را بداند و از آن به خوبي استفاده كند . آزمون فصل 5 :
1 – عبارت هاي زير را با پاسخ هاي مناسب ، كامل كنيد:
الف - «ادبيات غنايي» به گونه اي است كه بازباني ........و با استفاده از معاني .........بيانگر ........آدمي است. ب - «غنا» به معني ........ است و شعر غنايي در اصل به سروده هايي گفته مي شده كه .........خوانده شده است. 2 – پاسخ هاي درست را برگزينيد: الف – دامنه ي موضوعات در مضامين شعر غنايي (بسيار وسيع است. بسيار محدود است) ب – (بخش اندكي از – بخش عمده ي ) ادبيات گذشته معاصر فارسي را شعر غنايي تشكيل مي دهد. 3 – در محل هاي نقطه چين عبارات زير، پاسخ هاي صحيح را بنويسيد نظامي گنجه اي ، شاعر معروف قرن ، معروف ترين سراينده ي داستان هاي ........در ادب فارسي است مجموعه مثنوي هاي نظامي به نام هاي ............و ..........معروف اند. اين مجموعه شامل اين آثار است : مخزن الاسرار، .........، ليلي و مجنون ،.....و اسكندرنامه 4 – معني و مفهوم اين بيت را كامل و دقيق بنويسيد: چون رايت عشق آن جهانگير / شد چون مه ليلي آسمان گير 5 – در تعبيرهاي «چو مارحلقه» و در حلقه زلف كعبه به ترتيب چه آرايه هايي بكار رفته است؟ 6 – در شعر «در امواج سند» در گرد زعفران رنگ استعاره از چيست؟ 7 – در هر يك از ابيات زير، تعبير «درياي خون» چه مفهومي دارد؟ الف – در آن درياي خون دو قرص خورشيد /غروب آفتاب خويشتن ديد ب – در آن درياي خون در دشت تاريك / به دنبال سر چنگيز مي گشت 8 – در شعر «در امواج سند» منظور از تعبيرهاي «غولان» ، «اهريمن» و «اژدهاي زندگي خوار» و «بادپا» به ترتيب چيست؟ 9 – در محل هاي نقطه چين عبارت هاي زير پاسخ هاي صحيح را بنويسيد. و چهار پاره شعري است كه از چند بند هم وزن تشكيل شده، هر بند شامل، مصراع است. معمولاً در هر بند، مصراع هاي ........هم قافيه اند. 10 – ادبيات تعليمي از لحاظ محتوا به دو نوع تقسيم مي شود . الف - .........ب - ........ 11- در جمله «بدان كه از همه هنرها بهترين هنر سخن گفت است» منظور از هنر چيست؟ 12- در عبارت اما پنج نهاني چون انديشه و ياد گرفتن و نگاه داشتن و تخيل كردن و تميز و گفتار منظور از «يادگرفتن» و ......و مفهوم «تميز » .........است. 13- با توجه به بيت : «بگفت اندر اين نامه حرفي است مبهم / كه معيش جز وقت پيري نداني» منظور از اين نامه و «حرف مبهم» به ترتيب چيست؟ 14- باتوجه به بيت : از آن برد گنج مرا دزد گيتي / كه در خواب بودم گه پاسباني الف – منظور از گنج چيست؟ ب – روزگار به چه كسي مانند شده است؟ پ – منظور از «خواب بودن» چيست؟ ت – منظور از «گه پاسباني» چه زماني است ؟ ث – چه كلماتي مراعات نظيرند؟ درس پانزده و شانزده
فرهنگ برهنگي و برهنگي فرهنگي / مسجد جلوه گاه هنر اسلامي درس 15 فرهنگ برهنگي و برهنگي فرهنگي : بالاترين و ارزشمندترين عنصري كه در موجوديت هر جامعه دخالت اساسي دارد. فرهنگ آن جامعه است . اساساً فرهنگ هر جامعه هويت و موجوديت آن جامعه را تشكيل مي دهد. كتاب «فرهنگ برهنگي و برهنگي فرهنگي» اثر غلام علي حداد عادل است.
تفاوت عمده ي فرهنگ جديد غربي و فرهنگ اسلامي، در تعريف انسان منعكس مي شود برحسب فرهنگ غربي انسان موجودي است مادي و معنويت، فرع در دنياي زندگي مادي اوست، اما در فرهنگ اسلامي، انسان موجودي است كه معنويت كمال مطلوب و غايت و نهايت زندگي اوست خودآزمايي درس 15 :
1. منظور از لباس مي پوشد تا خود را بپوشد چيست؟
لباس ، وسيله اي براي در امان ماندن از خطرخا و دور ماندن از خودنمايي است نه وسيله اي براي خودنمايي بيشتر و فراهم كردن زمينه هاي ناامني در زندگي 2 – در لباس پوست دوم انسان نيست، خانه يا ول اوست يعني چه ؟ يعني نوع پوشش و لباس، مسئله ي كم اهميتي نيست، بر عكس در ايجاد امنيت و آرامش زندگي انسان نقش مهمي دارد. 3 – منظور از لباس انسان پرچم كشور وجود اوست چيست ؟ اينكه انسان با لباسي كه به تن دارد نشان مي دهد كه چه طرز فكري داردو از چه فرهنگي پيروي مي كند. 4 – نويسنده در نظر دارد با آوردن داستان خياطان حقه باز چه چيزي را به اثبات برساند؟ منظور نويسنده تذكر اين نكته است كه تبليغات غرب بسيار فريبنده است و سبب شده است تا ملت هاي غربزده نه تنها پيشرفتي دست نيايند. ارزش هاي مادي و معنوي خود را نيز از دست بدهند. در اين تمثيل منظور اي خياطان حقه باز، كشورهاي استعمار گردند درس 16
مسجد جلوه گاه هنر اسلامي : نكته ها : عبدالحسين زرين كوب، محقق ، مورخه و نويسنده بزرگ معاصر است كه در سال 1301 در بروجرد به دنيا آمد. نشر زرين كوب، روان، شيوا و رساست. برخي از آثار مشهور وي عبارتند از «نقد ادبين با «كاروان حله» در بحر «كوزه» و «سرخي» و «بامداد اسلام» «از چه چيزهاي ديگر» نام يكي ديگر از آثار اين نويسنده است. خودآزمايي درس 16 :
1 – در صدر اسلام از مسجد چه استفاده هايي شده است؟ عبادت / رسيدگي به كارها و مشكلات مسلمانان / محل اجتماع و گردهمايي مسلمانان به منظور مشورت و گفت و گو / برپا شدن جلسات علماي علم حديث / حمل مناسبي براي گوشه نشيني و عبادت صوفيان / مقابله و تلاوت قرآن و تعليم تجويد و قرائت 2 – تنوع در شيوه ي معماري مساجد در كشورهاي اسلامي ناشي از چيست؟ ناشي از تنوع و اختلاف نژاد قومي است كه سرزمين هاي آن ها به وسيله اسلام فتح شده است، اين امر باعث شده است كه معماري مساجد سرزمين هاي مختلف، تحت تأثير شرايط محيطي و طبيعي و نيز سليقه هاي اقوام گوناگون قرار گيرد. 3 – چرا نويسنده ، مسجد را جلوه گاه هنر اسلامي مي داند؟ زيرا در مساجد، هنرهاي گوناگون اسلامي، در كنار هم قرار گرفته و عرضه شده اند : هنر معماري توازن و هماهنگي قسمتهاي مختلف بناهاي مسجد نقش داشته است. هنر نقاشي ها و رنگ آميزي كاشيها عرضه شده . هنر خوش نويسي در نوشتن آيات قرآن و نام هاي مبارك محلي عرضه شده . از هنر شعر در نوشتن موعظه ها و ماده تاريخ ها استفاده شده است. هنر صنايع دستي در فرشها، پرده ها ، قنديل ها ، منبت كاريها و مليله دوزيهاي نمايش داده شده است. هنر موسيقي در صداي مؤذن و در لحن قاري و واعظ جلوه گر شده است 4 – يك مورخ چگونه مي تواند با مطالعه در مساجد به تمدن اقوام مسلمان پي برد؟ علت اين امر آن است كه جلوه هاي گوناگون فرهنگ و هنر اسلامي در طي قرن هاي دراز، در مساجد مجال بروز پيدا كرده اند. نظرات شما عزیزان:
درباره وبلاگ
  به سامانه آموزشی دروس اول دبیرستان خوش امدید.  موضوعات
آخرین مطالب
آرشيو وبلاگ
پيوندها
|
||
 |
تبادل
لینک هوشمند
